ABD Hükümeti Kapandı!

Bütçe Görüşmesi Sonucu karara varamayan ABD Hükümeti kapandı!

Hükümet Kapanması Ne Demek?

ABD’de mali yıl 1 Ekim’de başlıyor. Bu tarihe kadar Kongre’nin ya yıllık bütçe yasalarını (12 ayrı ödenek paketi) ya da geçici fonlama yasasını (Continuing Resolution – CR) onaylaması gerekiyor. Eğer bu olmazsa:

• Federal kurumlar “kapanma planı”na geçer.
• Zorunlu hizmetler (askeriye, hava trafiği kontrolü, acil sağlık, güvenlik) devam eder.
• Yaklaşık 750 bin federal çalışan ücretsiz izne çıkar (furlough).
• Birçok devlet hizmeti (pasaport, vize işlemleri, ulusal parklar, müzeler) aksar.
• Ekonomik veriler (istihdam, enflasyon, büyüme) yayımlanamaz.

2018–2019’da yaşanan 35 günlük kapanma, ABD tarihinin en uzunu oldu ve ekonomiye kalıcı zarar verdi.

Bundan Sonraki Adımlar

Kapanma başladığında süreç tamamen siyasi pazarlıka bağlıdır. Tipik işleyiş:

• Yeniden Oylamalar Başlar: Geçmişte yeniden oylama kapanma başladıktan hemen sonra (1–2 gün içinde) başlar ve çoğu zaman her gün veya birkaç günde bir tekrar edilir.
  Anlaşmaya varılana kadar Kongre sürekli farklı versiyonları gündeme getirir.
• Temsilciler Meclisi ve Senato aynı tasarıyı tekrar tekrar gündeme getirir.
• Cumhuriyetçiler genelde “sade fonlama tasarısı” sunar, Demokratlar ek sosyal harcamalar ister.
• Kamuoyu Baskısı Artar
• Federal çalışanların maaşlarını alamaması ve hizmetlerin durması seçmen tepkisini yükseltir.
• Kapanma uzadıkça politik baskı, özellikle kritik eyaletlerdeki senatör ve temsilciler üzerinde artar.
• Geçici Fonlama (CR) Yapılır
• Çoğu kapanma 1–3 hafta sürer.
• Taraflar kısa vadeli bir anlaşmayla hükümeti birkaç hafta/ay fonlar, büyük bütçe pazarlığını ileri tarihe bırakır.
• Ekonomik Zararların Kısmı Kalıcı Olur: Örneğin 2018–19 kapanmasında 11 milyar $’lık kaybın 3 milyarı geri kazanılamadı.
• Uzarsa işsizlik oranı yükselir, tüketim düşer, piyasalar dalgalanır.

Finansal Piyasalar, Dolar/TL ve Emtialara etkisi

• Kapanma süresince ABD verileri gecikir → Fed “veri körlüğü”ne girer, faiz kararı belirsizleşir.
• Bu belirsizlik genelde doları zayıflatır çünkü yatırımcılar net bir resim göremez.
• Gelişen ülke para birimleri (TL dahil) kısa süreli nefes alabilir.
• Kapanma uzarsa küresel risk iştahı düşer.
• Yatırımcılar riskli varlıklardan çıkıp ABD tahvilleri ve altına yönelir.
• Bu durumda gelişen piyasa borsaları (BIST dahil) satış baskısı görebilir.
• Altın güvenli liman talebiyle fiyat yükselmeye devam eder
• Petrol: Kapanma petrol talebini doğrudan etkilemez, ancak küresel büyüme kaygıları fiyatları düşürebilir, hali hazırda arz OPEC arz artışı . Bu Türkiye gibi enerji ithalatçısı için olumlu.

Fed ve Faiz Politikası

• Veriler gecikirse Fed faiz kararlarını “karanlıkta” almak zorunda kalır. Fed, faiz kararlarını alırken ekonomik verileri (istihdam, enflasyon, büyüme, tüketici güveni vb.) temel alır. Bu veriler zamanında açıklanmazsa, Fed ekonominin o andaki durumunu net olarak göremez. Yani ekonominin fazla ısındığını mı, yoksa yavaşladığını mı anlamakta zorlanır.
• Bu, faiz indirimlerini öteleyebilir veya temkinli hale getirebilir.
• ABD faizlerinin yüksek kalması → gelişen ülkeler için fonlama maliyetini artırır, TL üzerinde baskı yaratır.

Türkiye’ye Etkileri

• Dolar/TL: Kısa vadede DXY zayıflarsa TL değerlenebilir, ama iç riskler bunu sınırlı kılar.
• Borsa İstanbul: Küresel satış baskısı BIST’te volatiliteyi artırabilir; banka ve sanayi hisseleri en duyarlı gruplar.
• Faizler: Türkiye Eurobond getirileri ABD 10 yıllıklarıyla korelasyon gösterir. ABD tahvilleri değer kazandıkça Türkiye’nin borçlanma maliyeti bir miktar gevşeyebilir.

Kısacası Türkiye’ye etkisi ise dolaylıdır:

• Kısa vadede: Dolar zayıflarsa TL destek bulur, altın yükselir, petrol düşerse cari açık lehine olur.
• Orta vadede: Küresel risk iştahı azalırsa, Türkiye gibi kırılgan ekonomilerden sermaye çıkışı görülebilir.

Çekince