İçindekiler
Manipülasyon nedir? Manipülasyon hakkında bilgi almak, korunma yöntemlerini öğrenmek ve İnfo Yatırım blogu incelemek için tıklayın!
Manipülasyon ve Spekülasyon Arasındaki Fark
Manipülasyon, bilerek yanıltıcı bilgi yaymak veya piyasa hareketlerini yapay yollarla yönlendirmek suretiyle suç teşkil eden eylemlerdir. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından açıkça yasaklanmıştır ve ciddi yasal yaptırımları vardır.
Spekülasyon ise belirli ekonomik varsayımlar ve öngörüler doğrultusunda risk alınarak yapılan yatırım faaliyetidir. Spekülatif işlemler, yasa dışı olmamakla birlikte yüksek risk içerir. Manipülasyondan temel farkı, spekülasyonun aldatma amacı taşımamasıdır.
Manipülasyon Türleri
Finansal manipülasyonun farklı türleri mevcuttur. Bu türler, kullanılan yöntemlere ve hedef alınan piyasa mekanizmalarına göre sınıflandırılır.
1. İşlem Bazlı Manipülasyon
Sermaye piyasası araçlarının alım-satım işlemleriyle fiyatların yapay olarak değiştirilmesini içerir. Yatırımcılar üzerinde sahte bir talep veya arz görüntüsü yaratılarak yönlendirme yapılır.
Yaygın Yöntemler:
-
Yıkama İşlemleri (Wash Trades): Aynı kişi veya grup tarafından yapılan sahte alım-satım işlemleri.
-
Çakma Emirler (Matched Orders): Fiyatı etkilemek için önceden anlaşmalı karşılıklı işlemler.
-
Hacim Oyunları (Painting the Tape): Hacmi yüksek göstererek piyasada hareketlilik izlenimi yaratmak.
Örnek:
2001 yılında Enron, finansal raporlarında sahte kârlılık göstererek hisse fiyatlarını yapay olarak yükseltti. Gerçeklerin ortaya çıkmasıyla iflas etti.
2. Bilgi Bazlı Manipülasyon
Piyasa katılımcılarını yönlendirmek amacıyla yanlış veya yanıltıcı bilgi yayılmasıdır. Medya, sosyal medya, dedikodular veya sahte raporlar bu amaçla kullanılabilir.
Örnek:
Bre-X Minerals vakasında, şirket büyük bir altın rezervi bulduğunu iddia etti. Bu haberle hisseler yükseldi. Ancak iddialar yalan çıktı ve yatırımcılar büyük zarara uğradı.
3. Hareket Bazlı Manipülasyon
Hisse fiyatlarını manipüle edecek belirli piyasa hareketlerini planlı bir şekilde oluşturmak. Bu türde doğrudan piyasa hareketi yaratma hedeflenir.
Örnek:
“Pump and Dump” şemaları bu kategoriye girer. Hisse senedine yoğun alım yapılır, fiyat yükseltilir, ardından yüksek fiyattan satış gerçekleştirilerek fiyat çökertilerek kâr elde edilir.
Finansal Bilgi Manipülasyonu
Bu tür manipülasyon, şirketlerin finansal tablolarındaki bilgilerin kasten değiştirilmesiyle gerçekleştirilir. Gerçek dışı kârlılık, borç oranları veya gelir düzeyleri gösterilerek yatırımcılar ve kredi veren kuruluşlar yanıltılır.
Amaçları:
-
Hisse fiyatlarını yapay şekilde artırmak.
-
Yatırım veya kredi alma şansını yükseltmek.
-
Vergi avantajı sağlamak.
-
Şirketin mali durumunu olduğundan daha güçlü göstermek.
Yasal Sonuç:
Finansal bilgi manipülasyonu, hapis cezasına kadar varan yasal yaptırımlara neden olabilir. SPK, bu tür durumları tespit ederek ağır cezalar uygular.
Neden Finansal Manipülasyon Yapılır?
Kısa vadeli kazanç elde etme
-
Piyasa üzerindeki etkisini artırma
-
Şirket hisselerinin değerini yapay olarak yükseltme/düşürme
-
Yatırımcıları yanıltarak alım-satım kararlarını yönlendirme
Manipülasyonun temel motivasyonu, piyasa dengesini kendi lehine çevirerek haksız kazanç sağlamaktır.
Yatırımcılar İçin Öneriler: Manipülasyondan Korunma Yolları
Her haberi sorgulayın, kaynağını araştırın.
-
Ani fiyat dalgalanmalarında panikle işlem yapmayın.
-
Profesyonel danışmanlık hizmetlerinden faydalanın.
-
Finansal tabloları ve şirket haberlerini bağımsız kaynaklardan kontrol edin.
-
SPK ve diğer düzenleyici kurumların duyurularını takip edin.
Çekince
Çekince: Bu raporda yer alan her türlü bilgi, değerlendirme, yorum, istatistiki şekil ve bilgiler hazırlandığı tarih itibari ile mevcut piyasa koşulları ve güvenirliğine inanılan kaynaklardan elde edilerek derlenmiştir ve İnfo Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından genel bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. Sunulan bilgilerin doğruluğu ve bunların yatırım kararlarına uygunluğu tarafımızca garanti edilmemektedir. Bu bilgiler belli bir getirinin sağlanmasına yönelik olarak verilmemekte olup alım satım kararını destekleyebilecek yeterli bilgiler burada bulunmayabilir. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Herhangi bir yatırım aracının alım-satım önerisi ya da getiri vaadi olarak yorumlanmamalıdır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu nedenle bu sayfalarda yer alan bilgilerdeki hatalardan, eksikliklerden ya da bu bilgilere dayanılarak yapılan işlemlerden, yorum ve bilgilerin kullanılmasından doğacak her türlü maddi/manevi zararlardan ve her ne şekilde olursa olsun üçüncü kişilerin uğrayabileceği her türlü doğrudan ve/veya dolaylı zararlardan dolayı İnfo Yatırım Menkul Değerler A.Ş. ile bağlı kuruluşları, çalışanları, yöneticileri ve ortakları sorumlu tutulamaz. Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.